بیماری دو قطبی یا افسردگی شیدایی چیست؟

اختلال خلق وخوی دوقطبی چیست؟

اختلال خلق و خوی دو قطبی گونه ای از اختلال تشوشات روانی (افسردگی) است که قبلا به نام بيماری تشوشات روانی (افسردگی) خلق و خوی شيدايی (Mania )ناميده ميشد . (اين ناراحتی مرحله ای از بيماری خلق و خوی دو قطبی است که با انبساط خاطر، خلق تند، آشفتگی، هيجان و فعاليت بيشتر، افزايش سرعت تفکر و عقيده مشخص می شود).نوسانات در خلق و خو و رفتار به طور مکرر روی می دهد و انواع خفيف تا شديد را در بر گرفته و ممکن است که دوام واستمرار مختلفی را داشته باشند.اختلال خلق وخوی دو قطبی حدود يک درصد از جمعيت استراليا را تحت تاثير می گذاردو حدود يک نفر از هر دویست نفردر زمان های خاص به اين نوع اختلال شديد مبتلا ميشود .شناخت و تداوی زود وموثر برای صحت وسلامت آينده افراد مبتلا به اختلال خلق وخوی دوقطبی حياتی می باشد. با تداوی موثر، افراد می توانند از يک زندگی مثمرو پربار بهره مند گردند .

معمولا اختلال دوقطبی به زیر دست های زیر طبقه بندی میشود:

اختلال دوقطبی نوع اول:

اختلال دوقطبی نوع اول (به انگلیسی: Bipolar I disorder) تجربه حداقل یک دوره شیدایی و دوره‌های شیدایی کامل. وجود دوره افسردگی شدید بسیار نادر یا کم می‌باشد یا دوره نیمه‌شیدایی برای تشخیص بیماری الزامی نیست اما گاهی اوقات زیر نظر قرار گرفته می‌شوند

اختلال دوقطبی نوع دوم:

اختلال دوقطبی نوع دوم (به انگلیسی: Bipolar II disorder) عدم وجود دوره شیدایی کامل، وجود حداقل یک دوره نیمه‌شیدایی کامل (دوره ای که ضعیف تر از شیدایی می‌باشد) و تجربه دوره افسردگی اساسی با دوام حداقل دو هفته.

اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)

اختلال خلق ادواری یا سیکلوتایمی (به انگلیسی: Cyclothymia) دوره‌هایی از علایم شیدایی که از نظر شدت به آستانه نیمه-شیدایی نرسد، همراه با دوره‌هایی از افسردگی که از نظر شدت به اندازه افسردگی اساسی نباشد. این اختلال مزمن بوده و طول مدتی حداقل ۲ ساله دارد.

اختلال دوقطبی پیش رونده یا تناوب سریع

بیشتر افرادی که دارای اختلال دوقطبی تشخیص داده می‌شوند، دارای تعداد دوره، به متوسط ۰٫۴ تا ۰٫۷ در سال، با طول سه تا شش ماه هستند. تناوب سریع به افرادی اطلاق می‌شود که بیشتر از سه دوره در سال را تجربه می‌کنند. بخش قابل توجهی از بیماران دوقطبی شامل این عنوان می‌شوند. در برخی منابع عناوین تناوب بسیار سریع و تناوب به شدت سریع یا تناوب بسیار بسیار سریع تعریف شده‌اند. یک تعریف از تناوب بسیار بسیار سریع، تغییر خلق در طول بازه ۲۴ تا ۴۸ ساعت است.

شيدايی (Mania) (مرحله ای از بيماری اختلال دو قطبی)

اصطلاح شيدايی (Mania ) برای توصيف و بيان شديد ترين حالات تشدد روحيه و هيجانات قابل توجه همراه با افزايش فعاليت های ذهنی و بدنی به کار می رود. فقط تعداد اندکی از افراد مبتلا به اختلال خلق و خوی دو قطبی دوره ها يی از شيدايی (Mania ) را گزرانيده و دوره هايی از تشويشات روانی (افسردگی) را متحمل نميشوند .. شیدایی یک احساس خوشحالی، افزایش انرژی و خوشبینی بیش از اندازه است. بیماران مبتلا ممکن است ناگهان از اوج شادی و خوشحالی به اوج غم و اندوه فروروند و ارتباطی بین خُلق بیمار و آنچه که واقعاً در زندگی بیمار رخ میدهد وجود ندارد. دوره شیدایی میتواند شدت مختلفی از شیدایی خفیف (نیمه-شیدایی) تا شیدایی کامل با علائم جنون آمیز نظیر توهم یا کاتاتونیا (حالت بهت و انعطاف ناپذیری)، داشته باشد. در این دوره تمرکز کاهش پیدا میکند، نیاز به خواب کم میشود و بیمار توهم خودبزرگبینی پیدا میکند. قضاوت بیمار ممکن است مختل شود و دست به ولخرجی های غیرمعمول یا رفتارهای غیرطبیعی بزند. این حالت میتواند آنقدر شدید باشد که فکر کردن و قضاوت فرد را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است تفکرات عجیبی راجع به خود داشته باشد، تصمیمات بدی بگیرید و به صورت شرم آور،مضر و گاهی خطرناک رفتار کند.مانند حالت افسردگی، در این حالت هم زندگی فرد مختل میشود و میتواند روابط و کار فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در صورتی که این حالت خیلی شدید نباشد به آن شیدائی خفیف میگویند.

دوره نیمه - شیدایی (مرحله ای از بیماری اختلال دوقطبی با شدت کم)

دوره نیمه-شیدایی همان دوره شیدایی با شدت کمتر است که در آن علائم جنون و خودبزرگبینی وجود ندارد. بسیاری از بیماران در دوره نیمه-شیدایی فعالتر از حالت عادی هستند، در حالی که بیماران در دوره شیدایی به دلیل کاهش تمرکز در فعالیتهای خود دچار مشکل میشوند. خلاقیت در بعضی بیماران نیمه-شیدا افزایش پیدا میکند. بسیاری از بیماران علائم افزایش میل جنسی را نشان میدهند.دوره نیمه- شیدایی ویژگی اختلال دوقطبی نوع دوم و اختلال خلق ادواری است. نیمه- شیدایی ویژگی اختلال دوقطبی نوع اول نیز هست و زمانی رخ میدهد که خلق بیمار بین وضعیتهای عادی و شیدایی نوسان میکند.

دوره خلق ترکیبی (مرحله ای ترکیبی از شیدایی و افسردگی)

خلق ترکیبی وضعیتی است که در آن هر دو علائم شیدایی و افسردگی به طور همزمان بروز میکنند (مثلا تحریکپذیری، اضطراب، خستگی، احساس گناه، پرخاشگری، تحریک پذیری، تفکرات خودکشی، ترس، شک یا پارانویا، صحبت بیوقفه و خشم.) به عنوان نمونه، حالت گریه در وضعیت شیدایی یا تفکرات سریع در وضعیت افسردگی است. حالت های ترکیبی معمولاً خطرناکترین دوره در بیماری های خلقی هستند زیرا رفتارهایی مانند سوء مصرف مواد، بیماری پانیک و اقدام به خودکشی تا حد زیادی افزایش پیدا میکنند.

علایم جنون(pschotic)

اگر دوره های شیدایی و یا افسردگی خیلی جدی شود، فرد ممکن است دچار علایم جنون شود. حالت شیدایی: علایم این حالت شامل احساس خودبزرگ بینی است، اینکه شخص مسئول انجام یک ماموریت مهم بوده یا از یک قدرت بسیار زیاد برخوردار است.
حالت افسردگی: احساس گناه شدید، احساس بدترین بودن و یا حتی احساس عدم وجود. علاوه بر این اعتقادات نامعقول فرد ممکن است دچار توهم شده که شامل شنیدن، دیدن، بوییدن و یا لمس کردن چیزها یا کسانی که وجود ندارند.

بین دوره ها: 
قبلا بر این باور بودند که اگر شما از اختلال دو قطبی رنج میبرید، باید در بین دوره های افسردگی و شیدایی خُلق متعادل داشته باشید. اما اکنون میدانیم که در این حالت علیرغم بهبود ظاهری ممکن است علایم افسردگی خفیف و مشکلات ذهنی ادامه پیدا کند.

 چه عواملی سبب بروز اختلال خلق و خوی دو قطبی می گردد؟ 

امکان ابتلای مردان و زنان به اين تکليف روحی و روانی يکسان می باشد. اين بيماری بيش تر در سنين بيست سالگی بروز می نمايد، اما ممکن است که زودتر و يا دير تر نيز بروز کند .گروهی بر اين باورند که ترکيب عوامل مختلفی از قبيل ارث، عوامل کيميای حياتی و محيطی در بروز اختلال خلق و خوی دوقطبی دخالت دارند.

عوامل ارثی در بیماری شیدایی دو قطبی (ژنتيکی )

مطالعات انجام شده بر روی روابط خويشاوندی نزديک، مثل دوگانگی های همسان و قبول فرزندانی که دارای والدين مبتلا به اختلال خلق و خوی دو قطبی می باشند، به طور موثری گويای اين مطلب است که اين تکليف از طريق ژن منتقل می گردد. فرزندان تولد يافته از والدين مبتلا به اين اختلال بيشتر در معرض ابتلا به اين تکليف قرار دارند.

عوامل کيمياوی حياتی دو قطبی

اين گونه تصور می گردد که ناراحتی شيدايی (Mania ) همانند تشوشات روانی (افسردگی ) تا حدودی مرتبط با عدم تعادل مواد کيمياوی موجود در مغز می باشد. و آن را می توان با استفاده از دارو تداوی نمود.

فشار های عصبی(stress) در بیماری دوقطبی

ممکن است که فشار های روانی (stress) بعضی مواقع نقشی را در شدت بخشيدن عوارض اين تکليف ايفا نمايد. گاهی اوقات خود بيماری ممکن سبب بروز وقايع گردد که ناشی از فشارهای روانی باشد (مثل طلاق، و يا شکست در مسايل شغلی). اين امر باعث ميشود که شخص مبتلا متعاقبا به خاطر وجود تکليف مورد سرزنش قرار گيرد.
 

عوارض بیماری دو قطبی

آسیبی که این بیماری در زندگی انسان بر پیکرۀ جسمی واجتماعی و فرهنگی - روانی او وارد می کند بسیار شدیدتر از بیماریهای جسمی دیگر است. اختلال دو قطبی در مراحل مختلف عوارض مختلفی در بر دارد:
درمحله افسردگی این اختلال بی انگیزگی و بی علاقگی وخلق تنگ باعث می شود که فرد اشتغال و....خود را از دست بدهد و بسیار از زندگی وهم قطارانش عقب بیفتد. گاهی شدت افسردگی به حدیست که حتی باعث اقدام به خودکشی می شود.
در مرحله شیدائی رفتارهای معطوف به هدف فرد افزایش می یابد، از جمله اینکه میل جنسی او افزایش یافته و همراه با کاهش قدرت قضاوتی که در این شرایط بر او مستولی میشود، باعث بی
بندو باری و بوجود آمدن رفتارهای دور از شان از وی می شود، که خیلی وقتها شخصیت وی را زیر سوال می برد. ولخری ودست ودل بازی های وی باعث از دست دادن اموال و....می شود.
بیخوابی، عصبانیت، پرخاشگری، پرحرفی، بی مبالاتی ها، واقدامات ناگهانی ضربات شدیدی برسلامت شخص وارد می کند. اختلال دوقطبی غالباً یا بدون تشخیص باقی میماند و یا اشتباه تشخیص داده میشود و این امر مستقل از سن و جنسیت بیمار است. براساس مطالعات انجمن ملی
سلامت ذهنی آمریکا(nmha)،نزدیک به ۸7درصد بیمارانی که دچار اختلال دوقطبی هستند تا مدّت 27سال یا بیماریشان تشخیص داده نمیشود و یا اشتباه تشخیص داده میشود. آمارها نشان میدهد که این اختلال در بین گروه های تحصیل کرده و در جوامع اقتصادی و اجتماعی پیشرفته،
بیشتر است. البته علّت این امر ممکن است به آگاهی بیشتر این گروه از این اختلال و احتمال بیشتر پذیرش اختلالات ذهنی از سوی آنان برگردد پیش از آن که اختلال دوقطبی بتواند تشخیص داده شود، پزشک باید آزمایشهای پزشکی را انجام دهد تا بیماری های احتمالی دیگری که ممکن است باعث این نشانه ها و عوارض شده باشند منتفی گردند.بیماریهای دیگری مثل عفونتهای ویروسی میتوانند عوارض مشابه ی با اختلال دوقطبی را به وجود آورند. کارکرد غدّه تیروئید نیز باید مورد آزمایش قرار گیرد زیرا پرکاری یا کمکاری آن میتواند نشانه های اختلال دوقطبی را بدتر کند. استفاده از داروهای تغییرحال که میتوانند باعث نشانه های مشابه گردند نیز از طریق آزمایش ادرار قابل تشخیص است لذا درمان قاطع اختلال دو قطبی ضروریست.

شرایطی که معمولا با اختلال دوقطبی رخ می دهد

اگر شما اختلال دوقطبی دارید، همچنین ممکن است شرایط سلامتی خاصی داشته باشید که قبل یا بعد از تشخیص اختلال دوقطبی تشخیص داده شده باشند. چنین شرایطی نیاز به تشخیص و درمان دارند، زیرا آن‌ها ممکن است اختلال دوقطبی را بدتر کنند یا اثربخشی درمان را کمتر کنند. این شرایط پزشکی خاص شامل این موارد می‌شود:

اختلالات اضطرابی. مثال‌های این اختلال شامل اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال اضطراب فراگیر می‌شود.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD). بعضی از افرادی که مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه هستند، دارای اختلال دوقطبی هم هستند.
اختلال کم توجهی- بیش فعالی (ADHD). اختلال کم توجهی- بیش فعالی علایمی دارد که با اختلال دوقطبی همپوشی دارد. به همین دلیل، تمیز اختلال دوقطبی از اختلال کم توجهی- بیش فعالی دشوار است. گاهی اوقات یکی با دیگری اشتباه گرفته می‌شود. در بعضی موارد، یک شخص ممکن است با هر دو اختلال تشخیص داده شود.
اعتیاد یا سوءمصرف مواد. بسیاری از افرادی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، همچنین ممکن است مشکلات الکلی، تنباکویی و دارویی داشته باشند. داروها و الکل ممکن است که ظاهراً علایم را خفیف کنند، اما در واقعیت افسردگی یا مانیا را تحریک، طولانی‌تر یا بدتر می‌کنند.

روزجهانی اختلال دوقطبی 

روز جهانی اختلال دو قطبی (World Bipolar Day) هر ساله در ۳۰ مارس برابر با ۱۰ فروردین گرامی داشته می‌شود. نام‌گذاری ۳۰ مارس برای روز جهانی دو قطبی (WBD) نخستین بار از سوی شبکهٔ آسیایی اختلال دو قطبی (ANBD)، بنیاد جهانی دو قطبی (IBFP) و جامعه جهانی دو قطبی (ISBD) انجام شد. ونگوگ که خود مبتلا به دوقطبی بود در این روز متولد شده‌است و به همین دلیل این روز را برای این مناسبت انتخاب کرده‌اند.

جهت کسب اطلاعات بيش تر در مورداختلال دوقطبی (شیدایی،نیمه شیدایی ،خلق ترکیبی ) مقاله ویژگی افراد دو قطبی چیست؟ را مطالعه نمایید .