تربیت فرزند از دیدگاه اسلام
تربيت و پرورش كودكان يكي از اموري است كه در سنت اسلامي بسيار مورد اهميت واقع شده است. اغلب والدین تنها به صورت غریزی به تربیت کودکان خود می پردازند و هیچ آموزش یا مطالعه ای در زمینه تربیت فرزند و کودک خود از دیدگاه اسلام و قران ندارند.ما در این مقاله به صورت مختصر توصیه های تربیت وتعلیم فرزند از دیدگاه اسلام را توضیح داده ایم.
تربیت فرزند در اسلام|فطرت فرزند
از مهمترين نكاتي كه درخصوص آموزش ديني فرزندان در روايات آمده است ، مساله فطري بودن توجه به دين و خداست.رسول اكرم (ص) فرمود: «هر نوزادي با فطرت خدايي به دنيا مي آيد و پرورش مي يابد ، مگر اين كه پدر و مادر او را به سوي يهودي گري يا مسيحي گري بكشانند.» و همچنین در روایات آمده است كه موسي به خدا عرض كرد: «پروردگارا! كداميك از اعمال نزد تو برتر است؟ جواب آن بود: محبت به كودكان ؛ چرا كه من فطرت آنها را بر پايه اعتماد به يگانگي خود قرار دادم.» (آيين تربيت ص 381) تمام اين احاديث نشان مي دهد كه بايد پدر و مادر محيطي مناسب براي كودك فراهم آورند تا حقايقي يا عقايدي كه ريشه هاي آن در نهاد و فطرت كودك نهفته است ، به منصه ظهور برسد.
تربیت فرزند در اسلام|ایجاد باورهای دینی
مهم ترین اعتقادی که باید در وجود انسان نهادینه شود، اعتقاد به خداوند، دوستی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) می باشد؛ چنان که پیامبرخدا(ص) فرموده است: «کسی که خردسالی را تربیت کند تا بگوید لااله الاالله، خداوند از او حساب نمی کشد»در سخن دیگری نیز فرموده است: «أدِّبوا أولادَکُم عَلی ثَلاثِ خِصال: حُبِّ نبیّکم و حبّ أهل بیته و علی قراءۀ القرآن؛ فرزندانتان را بر سه ویژگی تربیت کنید: دوستی پیامبرتان، دوستی اهل بیت او و خواندن قرآن.
تربیت فرزند در اسلام|ارائه الگوهای مثبت
برای تربیت فرزندان، در اسلام توصیه می شود برای آن ها الگوهای مثبت را یادآور شوید.در اين روش از داستان انبيا و ائمه بخصوص دوران طفوليت امام حسن (ع) و امام حسين (ع) استفاده کنید تا آنها نیز به الگو گرفتن از انبیا و معصومین فرزندی صالح شوند.
تربیت فرزند در اسلام|آموزش آداب
آموزش آداب در اسلام به صورت کلاس درس نیست؛ بلکه هرگاه کودک به سنی می رسید که به دانستن آن نیاز پیدا می کرد، آن را به او آموزش می دادند؛ از جمله می توان به آداب معاشرت، غذاخوردن، خوابیدن، پاکیزگی و نظافت، لباس پوشیدن و... اشاره کرد.
تربیت فرزند در اسلام|حس غرور و خود پسندی فرزند
در اسلام پیشنهاد شده است که برای تربیت فرزندان از حس غرور آنهااستفاده کنید.این امري است كه بدون شك در بين تمام انسانها وجود دارد به عنوان مثال مي توان از حس غرور مثبت كودك استفاده كرد و به او گفت كه من مطمئنم كه تو مي تواني نماز بخواني.
تربیت فرزند در اسلام|پرورش مذهبی فرزند
رسول خدا (ص) فرموده اند: «فرزندان خود را به سه خصلت تربيت كنيد: محبت پيامبرتان و محبت خاندان او و قرائت قرآن». شكی نيست كه هر سني اقتضاهایی براي خودش دارد و بايد طبق آن فرزندان را تربیت کرد. در كتب روايتي دوره 21ساله تعيين شده است كه به 3دوره 7ساله تقسيم مي شود و هر كدام به دوره جزيي تري قابل تقسيم است.
تربیت فرزند در اسلام|پرهیز از تبعیض میان فرزندان
ریشه بسیاری از بزه‌های اخلاقی فرزندان در بزرگسالی ناشی از تبعیض و عدم رعایت عدالت در محبت ورزی بدان‌هاست. در آسیب شناسی رفتار حضرت یعقوب نبی (ع) نسبت به یوسف (ع) و سایر فرزندان، باید گفت دوست داشتن افراطی پدر نسبت به فرزند، و اظهار عملی آن در پیش چشم دیگر اعضای خانواده، آتش حسادت، حقد و کینه را در آنها شعله ور ساخت سرانجام کردند آنچه کردند.
احادیثی در مورد تربیت فرزند
احادیث گهربار زیادی در مورد تربیت فرزندان وجود دارد.فرزند شایسته خواسته طبیعی و فطری همه انسان هاست. همه آرزو دارند فرزندانی سالم و صالح داشته باشند؛ فرزندانی که روشنی بخش دیده و شادی بخش جان آن ها باشد.احادیث درباره تربیت کودک بسیار زیبا و آموزنده است و توصیه می شود احادیث تربیت کودک را در ادامه بخوانید.
امام صادق (ع) مي فرمايد: «كودك هفت سال بازي مي كند و هفت سال خواندن و نوشتن مي آموزد و هفت سال (مقررات زندگي) حلال و حرام را ياد مي گيرد».
امام باقر - عليه السلام - فرمود: هنگامي که کودک به سه سالگي رسيد به او بگويند هفت مرتبه بگويد لا اله الّا الله تا بياموزد، در چهار سالگي به او بگويند که هفت مرتبه بگويد محمد رسول الله تا ياد بگيرد، در پنج سالگي رويش را به قبله متوجه كنند و به او بگويند كه سر به سجده بگذارد، در پايان شش سالگي ركوع و سجده صحيح را به او بياموزند و در هفت سالگي به طفل گفته شود: دست و رويت را بشوي و پس از آن به او گفته شود: نماز بخوان.
علي (ع) مي فرمايد: «فرزندان خود را به عادات و آداب خود مجبور نكنيد؛ زيرا آنها براي زماني غير از زمان شما خلق شده اند.» (نهج البلاغه گفتار 240)
امام باقر (عليه السلام ) فرمود: حفظ اطفال از خطرات و انحراف‌ها در صلاحيت و شايستگي وظيفه پدران آنها است.
حدیث پیامبر در مورد تربیت فرزند
پيامبر اکرم ( صلي الله عليه و آله ) فرمود: خداوند دوست دارد که ميان فرزندانتان عادلانه رفتار کنيد، حتي در بوسيدن آنها.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هر کس فرزند خود را ببوسد، خداوند بزرگ و بِشکوه براى او کار نیکى مى نویسد؛ و هر کس فرزند خویش را شادمان کند، خداوند نیز در روز قیامت وى را شادمان مى کند؛ و هرکس به فرزندش قرآن بیاموزد، آن فرزند در روز قیامت همراه پدر و مادرش فرا خوانده مى شود تا دو جامه بر تن آن دو بپوشند به گونه اى که چهره هاى بهشتیان از فروغشان بدرخشد.
آنچه هدف تعلیم و تربیت اسلامی است، رسیدن به رستگاری است و این مسئله جز از راه تعلیم و تعقل در کنار تزکیه نفس حاصل نمی‌شود. تربیت دارای اهداف گسترده‌ای است، زیرا به تمامی جنبه‌های جسمی و روحی انسان توجه دارد و در پی آن است که استعداد‌های گوناگون بشر را بارور سازد. بدون شک تعلیم و تربیت اسلامی نظامی جامع و کامل است که تمام ابعاد وجودی انسان را مورد توجه قرار داده است. در این فرآیند جسم و روان، حیات دنیوی و اخروی، جامعه و فرد باید به یک میزان پرورش یابند و هیچ یک نباید به بهانه دیگری نادیده گرفته شود. این مقاله به صورت مروری تدوین شده است.
تربیت فرزند در قرآن
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیْها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ )( اى کسانى که ایمان آوردهاید خود و خانواده خویش را از آتشى که هیزم آن انسانها و سنگهاست نگه دارید آتشى که فرشتگانى بر آن گمارده شده که خشن و سختگیرند و هرگز فرمان خدا را مخالفت نمىکنند و آنچه را فرمان داده شدهاند (به طور کامل) اجرا مىنمایند! (سوره تحریم :۶)
یکی از امتیازات و ویژگی‌های قرآن مجید این است که خود یک کتاب تربیتی است و همه آیات آن به طور مستقیم و غیر مستقیم در مقام تربیت انسان در رده های مختلف سنی، از خردسال تا کهن سال است
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید که برخی از مردم به فرزند تفاخر می ورزند (سوره کهف، آیات ۳۴ تا ۳۹) و فرزند بیشتر را مایه تفاخر و بزرگی خود بر می شمارند و بدان بر دیگران تکبر می ورزند و خودنمایی می‌کنند (سوره مریم، آیه۷۷؛ و سبا، آیات ۳۴ و ۳۵) همین تفاخر و تکاثرطلبی، آنان را از خود و خدا جدا می‌کند و موجبات شرک، کفر و انکار قیامت و معاد ایشان را فراهم می‌آورد. (کهف، آیات ۳۴ و ۳۶ و ۳۷ و ۴۲)
البته برخی از فرزندان به طریق دیگر مایه گمراهی بشر می‌شوند و در دام خسران و زیان ابدی می افتند. سوره نوح، آیه ۲۱
از این افراد میتوان به کودکی اشاره کرد که حضرت خضر(ع) وی را می‌کشد چون زمینه کفر و گمراهی والدین خود را فراهم می آورد. از امیرمؤمنان علی(ع) این معنا درباره عبدالله بن زبیر آمده است که موجبات گمراهی پدرش زبیر را فراهم آورد و او را به جنگ با علی(ع) وادار کرد.
خداوند در آیه ۱۴ سوره تغابن از دشمنی برخی از فرزندان با پدران مؤمن خود در امر دین خبر می‌دهد، در همین آیه خداوند به مؤمنان توصیه می‌کند تا هوشیاری خود را حفظ کنند و از تأثیرات سوء فرزندان خود در امر دین بر حذر باشند؛ چنان که از ایشان خواسته است تا با عفو و گذشت و چشم پوشی همراه با هوشیاری زمینه بازگشت آنان به دین را فراهم آورده و اجازه ندهند تا ایشان به سبب تسلط عاطفی خود بر والدین آنان را گمراه کنند. در حقیقت مدارا با فرزندان باید به شکلی باشد که ایشان به دین بازگردند نه اینکه موجبات تزلزل دینی والدین را فراهم آورند و آنها را به راهی که می روند ببرند و در دام گمراهی افکنند.
تربیت فرزند از چه سنی شروع می شود؟
کودکان دقیقا در یک جدول زمانی رشد نمی کنند.برای کودکان دوره های زمانی حساسی وجود دارد که در آن به نقاط عطف رشدی اصلی می رسیم. یکی از حساس ترین دوره های زمانی در رشد و یادگیری کودک از بدو تولد تا پنج سالگی است.
چگونه میتوان یک فرزند خوب تربیت کرد؟
تربیت درست بچه ها کار آسانی نیست و نباید با آزمون و خطا انجام شود. تربیت فرزندانی خوب و موفق نیازمند برخوردی مقتدرانه و در عین حال صمیمانه با فرزند است که باعث می شود کودک مستقل و با اخلاق وارد جامعه شود.همچنین برای تربیت یک فرزند خوب می توان از روانشناسی کودک کمک بگیرید.برای اطلاع بیشتر از روانشناسی کودک و کاربرد آن کلیک کنید.گام های مهم تربیت فرزند خوب به شرح زیر است:
- همدلی را پرورش دهید
- آنها را تشویق کنید
- به آنها بیاموزید که داوطلبانه به دیگران کمک کنند
- با صرفه جویی پاداش بدهید
- اخلاق خوب را آموزش دهید
- با آنها با احترام رفتار کنید
- نظم و انضباط به طور مداوم اجرا کنید
- سپاسگزاری را آموزش دهید.
حفظ خانواده و تربیت یک فرزند خوب در جامعه اهمیت زیادی دارد و برای نگهداری خانواده و تعلیم فرزندانی خوب و صالح نیاز به یادگیری راهکارهای مناسب است.روانشناسی خانواده به حفظ بنیان خانواده و تربیت فرزندان کمک می کند.برای کسب اطلاعات بیشتر از روانشناسی خانواده و کاربرد آن کلیک کنید.همچنین اگر برای تربیت فرزندان خود نیاز به مشورت با یک روانشناس خانواده و یا روانشناس کودک دارید میتوانید از سامانه روحیه و مشاورین آن کمک بگیرید.
