کودک همسری و ازدواج زود هنگام
کودک همسری به ازدواج دختر یا پسر قبل از 18 سالگی گفته می شود.ازدواج زودهنگام و کودک همسری به دوران کودکی آنها پایان می دهد.ازدواج کودکان موضوعی جهانی است که ناشی از نابرابری جنسیتی، فقر، هنجارهای اجتماعی و ناامنی است.کودک همسری حقوق کودکان را مختل می کند و آنها را در معرض خطر خشونت، استثمار و سوء استفاده قرار می دهد.
کودک همسری آثار مخربی در سراسر جهان دارد.کودک همسری بر حقوق کودکان برای آموزش، بهداشت و حمایت تأثیر منفی می گذارد.ازدواج کودکان نتیجه تعامل نیروهای اجتماعی و اقتصادی است.بهتر است در صورت ازدواج زودهنگام و کودک همسری به مشاور ازدواج مراجعه گردد.برای اطلاع از نحوه مشاوره قبل از ازدواج کلیک کنید.
علل ازدواج زود هنگام
عوامل زیادی وجود دارد که باعث می شود کودک در معرض خطر ازدواج قرار گیرد.عدم دسترسی به آموزش، فرصت های اقتصادی، و خدمات بهداشتی، به ویژه برای دختران، در کنار فقر شدید و مکانیسم های ضعیف قانونی و اجرایی از دلایل و عوامل کودک همسری و ازدواج زودهنگام می باشد.برخی دیگر از علل ازدواج زودهنگام به شرح زیر می باشد:
- تبعیض جنسیتی
- ناموس پرستی مردان
- اعتقادات افراطی مذهبی
- سنت و فرهنگ
- بی سوادی
- نداشتن آگاهی
- ناامنی از آینده دختران
- درک پایین دختران
- کمبود اموزش
- نگرانی در مورد کودکان دختر و کنترل بر تمایلات جنسی آنها
- عدم آگاهی از قوانین منع ازدواج کودکان
- در نظر گرفتن دختران به عنوان مددکار خانه
- ناامنی در زمان جنگ و درگیری
- فقدان فرصت های تحصیلی و شغلی برای دختران
- جهیزیه
- فشار جامعه
آیا کودک همسری در ایران قانونی است؟
ازدواج زودهنگام به یک فاجعه اجتماعی تبدیل شده است زیرا سن قانونی ازدواج دختران در ایران 13 سال است.این موضوع در قانون در ماده 1041 تصویب شده که این قانون مهر تاییدی بر کودک همسری می باشد.ماده 1041 قانون مدنی:
عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.
پس با توجه به این ماده، در صورت وجود 3 شرط دختر و پسر زیر 13 و 15 سال برای ازدواج آمادگی دارند. امری که از دید صاحبنظران غیرمنطقی و خلاف اخلاق است. سه شرطی که منجر به تایید ازدواج کودکان می شود به شرح زیر است:
- اذن ولی کودک
- رعایت مصلحت کودک
- تشخیص و تایید دادگاه
آمار کودک همسری در ایران
امروزه در کشور ایران به دلایل عقاید و رسم و رسومات قدیمی ،کودک‌همسری به یکی از مهمترین دغدغه‌های فعالان حقوق کودک تبدبل شده است.طبق آمار های گرفته شده توسط مرکز آمار ایران در بهار سال 1400 ، تعداد ازدواج دختران 10 تا 14 ساله در بهار 1400 با حدود 32 درصد رشد در قیاس با آمار بهار سال 99 به 9753 ازدواج رسیده و از سوی دیگر آمار فصلی ازدواج برای این بازه سنی از دختران، با توجه به آمارهای مشابه فصلی طی دو سال اخیر بالاترین تعداد را نشان می‌دهد.مطابق با همین آمار، 45 هزار و 522 دختر 15 تا 19 ساله نیز در بهار 1400 ازدواج کرده‌اند.به گفته کارشناسان بیشتر ازدواج های کودکان ثبت نشده اند و تعداد آنها خیلی بیشتر از ازدواج های ثبت شده می باشد.خراسان رضوی ،آذربایجان شرقی،سیستان و بلوچستان سه استانی هستند که بیشترین آمار کودک همسری را به دلیل عقاید قدیمی و غلبه مذهب به خود اختصاص داده اند.
براساس آمارهای منتشر شده توسط معاونت امور زنان ،خراسان رضوی با ثبت ۶۷۵۹ مورد از کودک همسری در رتبه اول قرار دارد. درحالیکه به نظر می رسد به دلیل حضور بیشتر اتباع کشورهای دیگر در استان های شرقی کشور که اوراق شناسایی ندارند، امکان ثبت ازدواج آنها فراهم نباشد و به همین دلیل این آمار می تواند بیش از این مقدار باشد.
استان های آذربایجان شرقی با ۳۳۴۸ مورد، رتبه دوم و سیستان و بلوچستان نیز با ثبت ۲۳۵۵ مورد ازدواج کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال، رتبه سوم را به خود اختصاص داده اند.درحالیکه استان خوزستان با ۲۱۵۰ مورد ازدواج ثبت شده کودکان ۱۰ تا ۱۴ سال، رتبه ۴ کشور را به خود اختصاص داده است، استان تهران نیز با ۱۷۴۲ مورد، در رتبه ۸ این جدول قرار گرفته است.در بافت عشایری و سنتی مناطق مرزی به خصوص غرب و جنوب کشور، ازدواج کودکان شایع تر است. دلیل اصلی این مسئله نیز سنت بخشی از این مناطق است. در بعضی عشایر، اعتقادات کهنه ای بر ازدواج زود هنگام دختران وجود دارد. قوانین داخلی عشایر ها برای مردم عشیره محترم است و عدم تبعیت از آن می تواند پیامد های ناگواری داشته باشد .قتل های ناموسی یکی از تبعات ناگوار عدم رعایت قوانین عشایر توسط دختران است.
کودک همسری پسران
پسران هم مانند دختران به دلیل اجبار و عقاید کهنه و رسوم قدیمی میتوانند تن به ازدواج زیر سن قانونی بدهند. از آنجا که اصطلاح کودک همسری بیشتر برای دختران به کار برده می‌شود و در آمارها و رسانه‌ها نیز بیشتر بر تأثیرات منفی ازدواج زودهنگام بر روی دختران کودک اشاره می‌شود، صحبت دربارهٔ پسرانی که در کودکی ازدواج می‌کنند و از حقوق بنیادین خود محروم می‌شوند معمولاً زیاد به میان نمی آید.برخی از آسیب‌هایی که برای ازدواج زودهنگام پسران وجود دارد شامل ترک تحصیل از مدرسه وبی سوادی، مشغول شدن در شغل های سطح پایین، فشار مضاعف به آنان برای تهیه مخارج خانواده، محرومیت آنان از دوران کودکی می‌باشد.
پیامدهای ازدواج زود هنگام
اگرچه ازدواج زود هنگام و کودک همسری هم برای پسران و هم برای دختران قابل اجرا است، اما پیامدهای آن در مقایسه با پسران برای دختران برجسته و نامتناسب است. پیامد های عمده ازدواج زود هنگام به ویژه برای دختران عبارتند از:
1. پیامدهای فیزیکی کودک همسری
- بارداری زودرس
- تجربه عوارض خطرناک در بارداری و زایمان
- مرگ و میر مادران و نوزادان
- سوء تغذیه
- سرطان دهانه رحم
- حساس در برابر عفونت های مقاربتی
2. پیامدهای روانی کودک همسری
- اضطراب و استرس
- افسردگی
- اختلال دو قطبی
- اعتیاد به مواد مخدر
3. پیامدهای آموزشی کودک همسری
- افزایش بی سوادی
- عدم پیشرفت در آموزش و پرورش
- کاهش مطالعه در کشور
4. پیامدهای اجتماعی کودک همسری
- حقوق بشر
- نقض حقوق کودک و زن
- جلوگیری از آزادی و استقلال
- نداشتن آزادی بیان دختران
- افزایش فقر
- افزایش خشونت خانگی
- احتمال ابتلا به اعتیادجنسی
کودک همسری از دید روانشناسی
مشاوران در این زمینه می گویند: اولین اولویت در زندگی انسان باید حفظ سلامت جسمی و روانی باشد. هنگامی که کودکان در سنین زیر 13 سال ازدواج می کنند، این دو معیار اولیه چندان به خطر می‌افتد که آسیب‌های آن تکان‌دهنده خواهد بود. کودک‌همسری در ایران هم چنین پیامدهایی دارد.
برخی از عوارض ازدواج های زودهنگام از دید روانشناسی عبارتند از:
- تغییر در خواسته‌ها و معیارهای ذهنی به دلیل عدم شکل‌گیری هویت در این سن
- درصورت اجبار در ازدواج،باعث خشم و کینه شده و علاوه بر ایجاد اختلالات روانی، همیشه در اثر سرکوب این هیجانات منفی مضطرب بماند.
- به دلیل نداشتن بلوغ عقلانی ممکن است تصمیمات اشتباهی بگیرد:از جمله باردارشدن.
در صورت بچه‌دار شدن به دلیل خشم و نفرت‌های درونی و همچنین سن پایین و بی‌تجربگی، نسلی را تحویل اجتماع دهد که در اثر تربیت نادرست موجب آزار و تنفر دیگران شود.برای اطلاع از بهترین سن فرزندآوری در جامعه کنونی کلیک کنید.همچنین در صورتی که نمیخواهید در سنین پایین باردار شوید و با قرص های ضدبارداری از آن جلوگیری می کنید مقاله استفاده از انواع قرص ضدبارداری و عوارض آن را مطالعه نمایید.
ا
جلوگیری از ازدواج زود هنگام
ازدواج زود هنگام کودکان را از حقوق کودکی آنها محروم می سازد و پیامد و تاثیر های منفی زیادی برای کودکان و زندگی آنها دارد. دختر و پسر باید در سنی ازدواج کنند که از معنای زندگی زناشویی و مسئولیت‌های آن آگاه باشند.ازدواج زود هنگام در ایران بیشتر به دلیل اجبار فرزندان به ازدواج استفاده می شود.برخی از راه های جلوگیری از ازدواج زودهنگام به شرح زیر می باشد:
- آموزش و توانمندسازی دختران و همچنین والدین آنها
- ارائه طرح ها و مشوق های جدید برای ارتقای زندگی کودکان و زنان
- نقش فعال رسانه ها در اجرای قوانین
- ارائه حمایت اقتصادی مناسب از خانواده دختر
- حمایت از سازمان ها و خیریه های ضد کودک همسری
- ممانعت از ثبت ازدواج برای ازدواج کودکان
- قانون و مجازات سختگیرانه برای کسانی که کودک را مجبور به ازدواج می کنند
- ایجاد محیطی برای حمایت از حقوق کودکان و زنان
- ایجاد سیستمی برای پاسخگویی به نیازهای نوجوانی که در معرض خطر ازدواج کودکان است
- برنامه ها و مداخلات آگاهی بخشی برای تغییر انتظارات اجتماعی مربوط به دختران
- مشارکت دادن مردان و پسران در برنامه های آگاهی بخشی مرتبط با ازدواج کودکان
